Eeuwenoud en nog steeds heel waardevol, juist in deze tijd. Wist je dat veel van onze huidige geneesmiddelen hun basis ooit vonden in geneeskrachtige kruiden?
Fytotherapie (kruidengeneeskunde) kan ingezet worden bij tal van klachten. Afhankelijk van de keuze van de kruiden, de dosering en de manier van toediening is deze therapie bij alle leeftijdsgroepen in te zetten. Naast gezonde voeding en leefstijl kunnen kruiden een goede aanvulling zijn om klachten te verhelpen en terug in balans te komen. Hoewel er een aantal milde geneeskruiden in principe geschikt is voor zelfzorg, is bij klachten een consult zeker aan te raden!
De term fytotherapie is afgeleid van de woorden 'fytos', ofwel 'plant' en 'therapeia', ofwel 'behandeling'. Bij kruidengeneeskunde, ofwel fytotherapie, wordt gebruik gemaakt van de geneeskrachtige stoffen die in planten zitten. Hierbij wordt de plant in zijn geheel of gedeeltelijk gebruikt, zoals de wortel, zaden, bast of bloem. Het is een zeer oude geneeswijze, waarbij gebruikt wordt gemaakt van alle werkzame stoffen in de plant en dus niet van geïsoleerde plantstoffen zoals in de reguliere geneeskunde gebruikelijk is. Juist het geheel van plantenstoffen is de belangrijkste factor, door de combinatie van inhoudsstoffen komen minder bijwerkingen voor dan bij geïsoleerde stoffen en vaak is de werking ook niet aan één bepaalde inhoudsstof toe te schrijven.
Fytotherapie heeft een veelzijdige werking: ze werkt zowel op het lichamelijk als psychische/emotionele vlak. Kruiden hebben een reinigende, stimulerende, maar ook kalmerende werking, kunnen de weerstand verhogen en hebben door hun vitamines en mineralen een aanvullende werking op het lichaam. Ze hebben zowel een herstellende en opbouwende functie. Door hun helende werking kunnen ze de harmonie tussen lichaam, geest en ziel verbeteren en zo zorgen voor betere balans. Bij de behandeling wordt een (al dan niet gemengde) kruidentinctuur of kruidenthee voorgeschreven, afhankelijk van je situatie en de klachten. Andere toepassingsmogelijkheden zijn kruiden verwerkt in wikkels, pakkingen, baden of huidverzorgingsproducten. Kruidengeneeskunde is, vakkundig toegepast, een veilige en vaak snelwerkende natuurlijke geneeswijze.
Kruiden in de voeding
Van oudsher worden keukenkruiden gebruikt in de voeding en ook specerijen gelden als smaakmaker. Maar buiten dat ze de smaak van het eten kunnen verrijken en heerlijke geuren verspreiden hebben ze ook de nodige nuttige inhoudsstoffen. Door kruiden te gebruiken in je dagelijkse maaltijden geef je jezelf meteen extra vitaminen, mineralen, antioxidanten en een hoop andere nuttige stofjes cadeau! Bovendien helpen veel kruiden in de processen van de spijsvertering, het uitscheiden van afvalstoffen en het opnemen van voedingsstoffen. Allemaal zaken waar je lijf blij van wordt. Kleine moeite, groot plezier toch!
Westerse traditionele kruidengeneeskunde en moderne wetenschap
De kennis van de kruidengeneeskunde is al zo oud als de mensheid zelf. Daarbij speelt de uit ervaring verkregen kennis een grote rol (practice based). Men heeft altijd instinctief geweten dat bepaalde planten niet alleen geschikt zijn als voedingsmiddel,maar ook voor genezing. Of welke juist niet, denk bijvoorbeeld aan de gifbeker van Socrates. De Grieken maakten uitgebreid gebruik van kruiden voor genezing. Volgens hen is alles opgebouwd uit vier basiselementen, of oerstoffen. Deze elementen zijn water, vuur, lucht en aarde. De hedendaagse westerse natuurgeneeskunde gaat hier ook vaak vanuit. Ook kijkt zij naar typologie (plantkarakter) en signatuurleer (hoe ziet de plant eruit en welke klacht en persoon past daarbij) Bij de opkomst van het Christendom verschoof de kennis naar de kloosters en werden de wijze vrouwen, de veel kennis hadden van geneeskrachtige planten en vaak ook als vroedvrouw werkten, uitgesloten uit de gemeenschap en menig wijze vrouw vond haar dood door betichting van hekserij. In de loop der tijd komt er steeds meer onderzoek gedaan naar de werkzaamheid en inhoudsstoffen van medicinale planten en kruiden. De kennis van medicinale planten is een wetenschap geworden en van steeds meer planten wordt de werking wetenschappelijk bewezen (evidence based). Hierbij gaat men echter wel uit van gestandariseerde producten, Hierbij wordt van een of twee inhoudsstoffen van een kruid altijd dezelfde hoeveelheid in een product gebruikt (de rest van de inhoudsstoffen kan wel iets fluctueren) waardoor de natuurlijke verhoudingen wel beïnvloed worden.
Ayurveda en Kruiden
Het gebruik van kruiden in Ayurveda kun je
grofweg op 2 manieren toepassen: in de keuken (en dus in je voeding) of als een medicijn. Medicinale kruiden worden voor een korte of langere periode genomen in geval van klachten en ziekte.
Daarnaast worden ze toegepast in specifieke behandelingen als opgietingen en compressen en behandelingen om de zintuigen tot rust te brengen. Het bekends zijn de massages met waarbij tal van
medicinale oliën kunnen worden gebruikt. Veel kruiden hebben een bepaalde voedingswaarde in de voeding en kunnen tegelijkertijd een medicinale waarde hebben. De dosering is dan echter wel heel
anders!
De klassieke ayurvedische geneeskruidenleer staat bekend als Dravyaguna. Ayurveda kent in haar gebruik meer dan 500 kruiden. Deze worden beschreven naar guna's (kwaliteiten), rasa (smaak) virya (heet/koud), vipaka (uitwerking na vertering) prabhava (specifieke voorkeur naar orgaan) en hun werking op de dosha's (energieën), dhatu's (weefsels) shrotamsi (orgaansystemen). Op deze manier worden de kruiden op de persoon en de klacht afgestemd. Van oudsher worden natuurlijk de kruiden uit India gebruikt, maar ook de in onze streken groeiende kruiden kun je op deze manier bekijken.
Gedegen kennis
Bij de toepassing van kruidengeneeskunde is het heel belangrijk om een gedegen kennis te hebben over de werking van kruiden, het verloop van ziekteprocessen en de (geestelijke) achtergronden van aandoeningen. Daarnaast moet er bij medicijngebruik terdege op gelet worden dat de kruiden geen ongewenste interacties teweeg brengen. Tijdens (een deel van) de zwangerschap geldt er voor bepaalde kruiden een contra-indicatie, omdat zij de zwangerschap kunnen beïnvloeden.
Door tijdens een consult te kijken met een integrale blik, kan tot een compleet advies gekomen worden.
Bijzondere toepassingen van kruiden als gezondheidsbevorderend middel
Aromatherapie: waarbij gebruik wordt gemaakt van etherische oliën en hydrolaten van planten.
Gemmotherapie: waarbij men gebruik maakt van de embryonale plantendelen.
Bloesemtherapie: waarbij men uitgaat van de werking van de energie van de plant.